نقدی تحلیلی برفیلم فروشنده ،ساخته ی اصغرفرهادی

و اگربه فرض تعدی یاتجاوزی به حریم خصوصی خانواده ای شده  چه به صورت سهوی یاعمدی،بایداگربرخوردبراساس شرع وقوانین مصوب انسانی باشد بایدبطورکامل حق رااداکردتاریشه ی بروزهرگناه وخطاو انحرافی بطورکامل وهمه جانبه کشف گردد،نه اینکه هرکسی ازظن خودش حقیقت راآن طورکه مطابق ذهنیاتش هست بفهمد یابطورمطلق حکم بربی گناهی یا گناهکاری کسی بدهدیاحقیقت رابطورنسبی چنان بزک وتزئین کندکه بروزبحران وریشه یابی دلایل بروزش رافراموش کند وبااحکام قانونی رایج دردنیای انسان هامجازات خاطی یاخاطیان راطوری تعیین کندکه منجربه تداوم بحران درهرزمینه وبعدی اززندگی می شود،درحالی که تامادامی که انسان حقیقت رادرهربعدودرهرمناسبتی اززندگیش  نپذیردوازاشتباهات عملکردیش درس عبرت نگیردمحکوم به تکراراشتباهات،خطا ها،رنج ها،ناکامی های گذشتگان وحتی خودش می باشدودرست چنین رویکردوسرانجام منفی رامی توان درصحنه ولحظه ای درفیلم فروشنده یافت که شخصیت اصلی مردفیلم بابازی شهاب حسینی ،درست همان موقعیت وامتحانی راتجربه می کندکه چندشب است نمایش و وانمودآن رادرسالن تیاتروروابط جاری درمتن نمایشنامه بطورنمادین تجربه می کند براین مبناعمادیاهرکسی دراین موقعیت قرارمی گیرداگرتاکنون حقیقت رابطورذهنی پذیرفته باشدونخواهدکه بدون تعبیروتفسیرذهنی رایج انسانی باحقیقت یکی شود،ناچاراست که رنج وناکامی وپوچی راتاابدباخودحمل کندودائم بااین روندتکراری، گناه وخطا ورفع مسئولیت ازخودرابه دوش بکشد،پس تاکی می توان  به انکارحقیقت پرداخت وبادستان خود بساط حقارت وگمراهی رافراهم کرد،درحالی که بروزگناه وخطا درطول زندگی دراین دنیا،نشان ازحکمت آمیزبودن خلقت انسان واین دنیااست،چون گناه،خطاواشتباه درعملکردانسان رابابرخورد درست وتحلیل مناسب ازرویکردمنفی که منجربه انجام این اعمال می شود می توان به بستری برای کشف امکان رشدوتغییرواصلاح انسان تبدیل کرده وبافهم ودرک درست ازبروزخطاهاواشتباهات خود،راهی برای پذیرش حقیقت  نهفته درظهورعملکرداشتباه راپیداکردتابدین وسیله محکوم به تکرارروندمنفی درعملکردهایش نشود،اگرپذیرش حقیقت درهرموردوبعدی اززندگی درظاهرنشدنی وسخت است ،بازهم بدانیم گام اصلی پذیرش وتسلیم شدن دربرابرظهورحقیقت نهفته درامورزندگیمان است.

فرهادی نان نیتش رامی خوردکه اگرلحظه به لحظه درطول حیاتش کامل تروبهتر شده وامکان بروزیابد،می توان خلق آثاری رابرایش متصورشد که ازدیدنش احساس پوچی یااتلاف وقت نخواهیم کردوجاری شدن روال ودنیای نمایشنامه آرتورمیلررادرفضا وموقعیت های تجربه شده درمسیرداستان نوشته شده دراین فیلمنامه راچنان به هم مرتبط شده می یابیم که منجربه تجربه ی نابی اززندگی می شودکه حتی پس ازپایان فیلم هم ادامه داردواین احترام وتوجه رابه انسان وروابطش می شوددرسازنده اش نیزپیداکردکه درهرزمان وحال وهوایی باآغوش بازوبدون رنج بردن ،حقیفت رادریافت ولذتش رابرد یااینکه بانپذیرفتن اش درکیش وماتی بی نهایت تلخ وبه ظاهرگیج کننده ای فروررفت که باتوسل به تفکرات ذهن ساخته ی آدمی،سرانجامی جز گمراهی واتلاف منابع ونعمات موجوددرزندگیش رابرایش به ارمغان نمی آورد.

اگرهدف ونیت هرانسانی درعملکردهایش درزندگی کشف امکان رشدوتعالی لحظه به لحظه باشدوعاشق همنوعان وسایراجزاخلقت باشد،راه رشدواصلاح نه فقط برای خودش ،بلکه برای دیگران راهم فراهم می کند،هنر-صنعت سینمادرهمه ی اجزای فنی وهنریش  قادربه تحقق طی طریق انسان دراین دنیاهست،چون سینماجمیع  علوم وهنرها ونعمت های موجوددرجهان رابه کار می گیردتابه بشرنشان دهدکه باوجودامکان بروزخطا وگناه درعملکردهایش ،بازهم بادرک حقیقت می توان ازظاهرگمراه کننده گناهان به درک ناب نهفته درامکان بروزشان پی بردوازتکرارش درزندگی جلوگیری کرد.

فیلم فروشنده ازکارگردانی دقیق ومناسب وفراخورفضاوحال وهوای فیلمنامه برخورداراست ودراصل درک حقیقت وامکان تجربه اش دراین دنیا توسط سازنده ی فیلم منجرشده به اینکه، هرنقطه ضعف یا قوتی که به اجزای فیلم نسبت داده می شودبه استحکام وانسجام اثروحواشی اکران ونقدهای گوناگون مطرح شده ،همه اش به تحقق بروزحقیقت درزمان اکران کمک می کند،چون هیچ اثروعملکردانسانی بدون دلیل نیست واگرضعفی هم دراجراازدیدگاه هرکسی که تماشاگرهراثر، اختراع وعملکردی است مطرح می شودبازهم به کامل شدن اثرمنجرمی شودوالبته تحقق چنین امکانی به نیت وقصد کننده ی این آثاربستگی داردکه اگرخدا را ملاک ومعیاراعمال وحیاتش بداندتحقق چنین رویکرداصلاحی وتکاملی تدریجی راکه همان الگوی طراحی شده توسط خداوندبرای این جهان است رامی توان درهمه ی امورواعمالمان دراین جهان نیز عملی کرد.

ساخت فیلم کوتاه ٭دوراهی ٭ ساخته ٭ فرشید محمدی ٭ درمرداد ماه ۹٦...